Wat was er aan de hand?
Voorafgaand aan de voetbalwedstrijd tussen sc Heerenveen en Go Ahead Eagles, op 13 augustus 2021, vond een vechtpartij plaats tussen supporters van beide clubs. Op basis van het proces-verbaal van de politie acht de burgemeester het aannemelijk dat de persoon die centraal staat in de uitspraak (een supporter van sc Heerenveen) betrokken was bij deze vechtpartij en hierbij een leidinggevende rol had. Op 19 augustus 2021 heeft de burgemeester van Heerenveen in reactie hierop een stadionomgevingsverbod opgelegd voor de duur van zes jaar. Het stadionomgevingsverbod houdt het verbod in om zich vanaf vier uur voor tot vier uur na de voetbalwedstrijd te bevinden in het centrum van Heerenveen en in De Knipe.
Een stadionverbod van zes jaar op basis van de Heerenveense APV is niet toegestaan...
Volgens de Afdeling beschikt de burgemeester over drie wettelijke bevoegdheden om een stadionomgevingsverbod op te leggen, te weten:
1) Artikel 172, derde lid, van de Gemeentewet (ook wel de ‘lichte bevelsbevoegdheid’ genoemd);
2) De APV, voor zover de gemeenteraad aan de burgemeester een dergelijke bevoegdheid toekent; en
3) Artikel 172a van de Gemeentewet.
De tweede optie die de Afdeling beschrijft, is in de APV van de gemeente Heerenveen neergelegd in artikel 2:26m van de APV. Het tweede lid onder b geeft de burgemeester de bevoegdheid om een stadionomgevingsverbod voor drie jaar op te leggen in geval van een gewelddadige en voor personen gevaarlijke verstoring. Deze termijn kan door de burgemeester bij recidive op grond van artikel 2:26p, eerste lid, van de APV worden verdubbeld, zoals in onderhavige zaak is gebeurd.
In hoger beroep lag de vraag voor hoe deze bevoegdheid (en termijn) zich verhoudt tot artikel 172a van de Gemeentewet. De Afdeling stelt voorop dat artikel 172a van de Gemeentewet op zich geen uitputtende regeling betreft. De wetgever heeft niet beoogd om beperkingen aan te brengen op de bestaande mogelijkheden om bij gemeentelijke verordening te voorzien in de bevoegdheid van de burgemeester om bevelen te geven ter handhaving van de openbare orde. Gemeenten hebben dus binnen de bandbreedte van artikel 172a van de Gemeentewet ruimte voor eigen (beleids)keuzes. Het feit dat de grondslag voor dergelijke bevelen is gehandhaafd, betekent volgens de Afdeling echter niet dat deze (gemeentelijke) bevoegdheid in de APV zo ver mag gaan dat bij gemeentelijke verordening ingrijpender sancties gesteld mogen worden dan onder artikel 172a, zesde lid, van de Gemeentewet is toegestaan.
De Afdeling overweegt vervolgens dat de bevoegdheid uit de gemeentelijke verordening slechts mag zien op kortdurende en niet ingrijpende gebiedsverboden. Bepalingen uit APV’s die langere stadionomgevingsverboden toestaan dan opgelegd kunnen worden op grond van artikel 172a van de Gemeentewet, zijn daarom volgens de Afdeling onverbindend. Voor het gebiedsverbod dat in Heerenveen was opgelegd, betekende dit dat deze niet gebaseerd mocht worden op de grondslag in de APV.
… Maar een korter verbod op grond van de Gemeentewet kon wel
Voor de burgemeester van Heerenveen loopt deze zaak toch (deels) goed af. Dat het stadionomgevingsverbod op een verkeerde grondslag berustte, betekent volgens de Afdeling namelijk niet dat de burgemeester geen verbod had kunnen opleggen. De Afdeling overweegt dat de burgemeester op grond van artikel 172a van de Gemeentewet – gelet op de aannemelijk gemaakte feiten, de eerdere incidenten waarbij de supporter betrokken was en de eerder aan hem opgelegde verboden – een stadionomgevingsverbod had mogen opleggen voor de duur van 24 maanden. De Afdeling ziet daarom aanleiding zelf in de zaak te voorzien en het verbod te handhaven voor 24 maanden.
Relevantie voor de praktijk: let op de duur en de grondslag
Deze uitspraak geeft aan de praktijk de volgende uitgangspunten mee:
- De burgemeester mag geen stadionomgevingsverbod opleggen van meer dan 24 maanden.
- De bevoegdheden uit gemeentelijke verordeningen mogen slechts ingezet worden voor kortdurende en niet ingrijpende omgevingsverboden.
- Kijk voor een stadionomgevingsverbod voor de duur van 2 jaar naar artikel 172a Gemeentewet.
- Kijk voor een kortdurend stadionomgevingsverbod naar artikel 172a Gemeentewet of de APV.
De vraag hoe lang een kortdurend omgevingsverbod is, beantwoordt de Afdeling nog niet. De Afdeling laat in het midden wat zij onder ‘kortdurende en niet ingrijpende’ omgevingsverboden verstaat. Wordt dus ongetwijfeld vervolgd.
Heeft u vragen over de uitspraak of wilt u dat wij met u meedenken over de verbodsbepalingen in de APV van uw gemeente (en de passende duur)? Ons team Openbare Orde & Ondermijning helpt u graag verder! Speciaal voor overheden heeft Pels Rijcken de helpdesk Openbare orde en ondermijning: 070 515 34 76.
Bron: ABRvS 26 februari 2025, ECLI:NL:RVS:2025:772.
