De één na warmste en recordzonnige Pasen was afgelopen weekend een feit. Gaan we weer net zo’n droge zomer tegemoet als in 2018? Met alle gevolgen van dien voor de grondwaterstand, de natuur, de landbouw en de transportketen? Naar aanleiding van de toen geleden (economische) schade én om in de toekomst beter voorbereid te zijn op een lange droogteperiode, richtte minister van Nieuwenhuizen van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) de Beleidstafel Droogte op. Recentelijk informeerde zij de Kamer over de eerste bevindingen van deze Beleidstafel. Verschillende maatregelen passeren daarin de revue. En voor de financiering ervan trekt de minister €7 miljoen uit.
Verdringingsreeks oppervlaktewater
In haar Kamerbrief benadrukt minister van Nieuwenhuizen allereerst dat de Beleidstafel concludeert dat de wettelijke kaders zoals die nu bestaan voor het handelen bij droogte toereikend zijn. Vooralsnog zijn dan ook geen aanpassingen in wet- en regelgeving of bevoegdheden nodig. Wel kunnen enkele aspecten nog een stukje duidelijker. Bijvoorbeeld de werking van de ‘verdringingsreeks’ bij watertekort. De verdringingsreeks geeft de rangorde van maatschappelijke behoeften aan en bepaalt zo op welke manier water in Nederland moet worden verdeeld wanneer sprake is van schaarste. Een door het ministerie van IenW op te stellen handleiding met toelichting, moet de bij de verdringingsreeks gehanteerde categorieën en definities verduidelijken. Daarnaast is het de bedoeling dat provincies en waterschappen in 2019 regionale uitwerkingen van deze reeks gaan opstellen en daarin beschrijven hoe zij in de lokale praktijk met waterschaarste omgaan.
Klimaatbesteding grond- en oppervlaktewatersysteem
De Beleidstafel adviseert om het watersysteem dat op dit moment vooral gericht is op het zo snel mogelijk afvoeren van overtollig water beter in te richten op een scenario van droogte. Door het systeem geschikter te maken voor het vasthouden en infiltreren van water, kan grondwater tijdens neerslag worden aangevuld. Het is verder van belang dat provincies onttrekkingen in de nabijheid van kwetsbare, grondwaterafhankelijke natuur in kaart brengen en bepalen of maatregelen nodig zijn om onomkeerbare schade op die plekken te voorkomen. Dit is maatwerk en vergt een bestuurlijke afweging op regionaal niveau, waarbij provincies nu al de bevoegdheid hebben om een verdringingsreeks voor grondwater in te stellen. De minister geeft dan ook aan geen aanleiding te zien een nationale verdringingsreeks voor grondwater in te richten.
Drinkwater en verzilting
In perioden van droogte kunnen de zoutconcentraties in het drinkwater oplopen: het veelgehoorde probleem van verzilting. Op advies van de Beleidstafel zullen de minister, waterbeheerders en drinkwaterbedrijven zich buigen over een beleidsregel die dit probleem voor drink- en oppervlaktewater in goede banen leidt. Deze beleidsregel wordt uiterlijk 1 augustus 2019 vastgesteld. Verder beveelt de Beleidstafel aan tot ‘beheergrensoverschrijdende afspraken’ over hoe waterbeheerders het water gezamenlijk verdelen in omstandigheden van (dreigend) watertekort of -overlast.
IJsselmeergebied
Het IJsselmeer is de belangrijkste zoetwaterbuffer in ons land. In het zomerseizoen is ongeveer 25% van Nederland voor zowel drinkwater als landbouw afhankelijk van water uit het IJsselmeergebied. Afgelopen zomer daalde het waterpeil van het meer, met zoutindringing en problemen voor het drinkwater tot gevolg. Rijkswaterstaat zorgt er dit jaar voor dat het waterpeil van het IJsselmeer op zijn hoogst is bij de start van de zomer. Daarnaast adviseert de Beleidstafel alle betrokken partijen in samenspraak met elkaar werkafspraken te laten maken over de waterverdeling van het meer.
Scheepvaart
Ook de scheepvaart ondervindt hinder van lage waterstanden door droogte. Schepen kunnen door lage waterstanden minder en minder snel vracht vervoeren. Met oog hierop gaat Rijkswaterstaat onderzoek doen naar de waterdieptes van de Waal, de Neder-Rijn, de Lek en de IJssel tijdens perioden van langdurige droogte. Op langere termijn zijn oplossingen als het uitbaggeren van bodems denkbaar, zodat rivieren ook tijdens droge zomers bevaarbaar kunnen blijven.
Tot slot
De €7 miljoen die de minister voornemens is uit te trekken voor deze en meer maatregelen, is onderdeel van het totale beschikbare budget van €400 miljoen voor het Deltaprogramma Zoetwater. €4 miljoen gaat naar maatregelen voor het vasthouden van water op de hoge zandgronden in het oosten en zuiden van het land. €2 miljoen wordt aangewend voor het tegengaan van verzilting en €1 miljoen voor onderzoek en kennisontwikkeling. De eindrapportage van de Beleidstafel Droogte wordt in het najaar van 2019 verwacht.
Lees hier de Kamerbrief van 4 april 2019 van minister van Nieuwenhuizen over de eerste resultaten van de Beleidstafel Droogte.