Ga naar hoofdinhoud
Home Kennis De energieconsument in de energietransitie: rationeel en zelfverzekerd (genoeg?)

De energieconsument in de energietransitie: rationeel en zelfverzekerd (genoeg?)

28 juli 2025
Sjoerd Kalisvaart

Contractuele verhoudingen op de elektriciteitsmarkt worden beheerst door een gemengd systeem van publiekrechtelijke en privaatrechtelijke normen en handhaving. In dit artikel bespreekt Sjoerd Kalisvaart welke uitdagingen en risico’s voor consumenten de energietransitie met zich brengt en of de consumentenbeschermingsregels op de elektriciteitsmarkt daarop zouden moeten worden aangepast. Daarbij behandelt hij het energiecontract op basis van een dynamische elektriciteitsprijs (een dynamisch energiecontract) als voorbeeld van een complex en risicovol product, ten aanzien waarvan de bestaande consumentenbeschermingsregels tekortschieten.

Inleiding 

De basisvoorziening van elektriciteit (aanvankelijk staatsgestuurd) is als gevolg van de liberalisering van de elektriciteitsmarkt meer en meer overgelaten aan marktpartijen (met winstoogmerk). De leidende gedachte hierachter was dat vrije marktwerking op de elektriciteitsmarkt uiteindelijk zou leiden tot een betaalbare, zekere en (later ook) duurzame elektriciteitsvoorziening. Kort en goed: vrije concurrentie zou de belangen van particuliere eindverbruikers van elektriciteit (hierna: energieconsumenten) uiteindelijk beter dienen dan een staatsgestuurde elektriciteitsvoorziening. Bij een geliberaliseerde elektriciteitsmarkt past dan ook een wetgever die slechts (zeer) beperkt ingrijpt in de (vrije) markt(vorming).

Al vroeg werd echter door de Europese Commissie onderkend dat ‘market mechanisms alone cannot fully ensure consumers’ best interests in the energy sector’ en dat ‘general customer protection, in addition to energy market-specific public service obligations, must be addressed and enforced’. Een zekere mate van overheidsinterventie is nodig om de betrouwbaarheid, betaalbaarheid en duurzaamheid van de elektriciteitsvoorziening werkelijk te waarborgen. In de huidige marktordening wordt dan ook niet op volledig vrije concurrentie vertrouwd, maar voorzien in uniforme regels die vrije concurrentie (deels) beperken, de basisvoorziening van elektriciteit veiligstellen en de (gemiddelde) energieconsument sterken in zijn deelname aan
de markt.

Het volledige artikel is in de bijlage te vinden. 

De energieconsument in de energietransitie: rationeel en zelfverzekerd (genoeg?)

Auteur: S.T. Kalisvaart

Bron: TAP 2024/180

Downloaden