Wat speelde er?
De staatssecretaris van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (thans, en in deze procedure: de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit; hierna: de minister)) heeft in 2012 de begrenzing van het Natura 2000-gebied “Westerschelde & Saeftinghe” gewijzigd, op grond van thans art. 2.1 Wet natuurbescherming (hierna: Wnb). Een perceel van North Sea Port (beheerder van het havengebied Sloehaven) valt daardoor binnen de begrenzing van het Natura 2000-gebied. North Sea Port heeft verzocht om nadeelcompensatie, omdat door de gewijzigde begrenzing het perceel niet meer kan worden ontwikkeld. Het verzoek is bij besluit 8 februari 2017 afgewezen, nu art. 6.3 Wnb lid 1 bepaalt dat de nadeelcompensatiebepalingen in de Wnb niet van toepassing zijn op een besluit als bedoeld in art. 2.1 Wnb.
Hoe oordeelt de Afdeling?
In hoger beroep oordeelt de Afdeling in de eerste plaats dat North Sea Port de “pech” heeft dat zijn nadeelcompensatieverzoek is afgehandeld onder de op 1 januari 2017 in werking getreden Wnb. De hierboven genoemde beperking van art. 6.3 Wnb kwam niet terug in de voorganger van de Wnb, de Natuurbeschermingswet. Er is niet voorzien in overgangsrecht voor een situatie zoals die van North Sea Port, waarin een verzoek om nadeelcompensatie nog onder de vigeur van de Natuurbeschermingswet is ingediend. De Afdeling ziet geen aanleiding en – gelet op het toetsingsverbod van art. 120 Grondwet – geen mogelijkheid om af te wijken van de keuze van de wetgever op dit punt. Art. 6.3 Wnb heeft daarom onmiddellijke werking gekregen per 1 januari 2017. Dat laat overigens onverlet dat North Sea Port wél nadeelcompensatie zou kunnen verzoeken vanwege besluiten die volgen ná de aanwijzing van een Natura 2000-gebied, zoals de vaststelling van een beheerplan of een besluit op de aanvraag van een Wnb-vergunning.
North Sea Port heeft in hoger beroep ook aangevoerd dat art. 6.3 Wnb, gelet op art. 1 Eerste Protocol bij het EVRM (hierna: 1 EP), een onrechtmatige regulering van haar eigendom is. De Afdeling stelt eerst vast dat North Sea Port zich op art. 1 EP kan beroepen, ook al zijn haar aandeelhouders decentrale overheden. Deze aandeelhouders gaan namelijk niet over de dagelijkse werking van North Sea Port. In de afwijzing van het verzoek van North Sea Port is de minister niet ingegaan op de vraag of sprake is van een fair balance tussen enerzijds de regulering van de eigendom van North Sea Port door de herbegrenzing van het Natura 2000-gebied en anderzijds de beperking voor North Sea Port om daar nu al nadeelcompensatie voor te kunnen ontvangen. De Afdeling overweegt dat dit een motiveringsgebrek oplevert. Hoewel via latere besluitvorming (beheerplan, vergunningverlening) de weg tot nadeelcompensatie openstaat, had de minister moeten toelichten waarom ook in geval een fair balance bestaat – gelet ook op het uitdrukkelijke betoog van North Sea Port dat die fair balance ontbreekt. De minister dient daarom opnieuw op het bezwaar te beslissen.
Wat kunt u met deze uitspraak?
De gedachte achter art. 6.3 Wnb is dat een aanwijzing als Natura 2000-gebied op zichzelf genomen geen schade veroorzaakt. Schade ontstaat pas als via een (afgewezen) Wnb-vergunningaanvraag of een beheersplan beperkingen aan het gebruik van het gebied worden gesteld. Deze uitspraak toont echter dat als iemand een beroep doet op art. 1 EP, het onvoldoende is om “kaal” naar art. 6.3 Wnb (of een vergelijkbare bepaling) te verwijzen. Het bestuursorgaan moet toelichten waarom toepassing van zo’n artikel niet in strijd is met de fair balance-toets van art. 1 EP.
Interessant is daarnaast dat de Afdeling minst genomen rekening lijkt te houden met de mogelijkheid dat toepassing van art. 6.3 Wnb in een concreet geval inderdaad in strijd zou kunnen zijn met de far balance-toets. Hoewel art. 6.3 Wnb zelf geen uitzonderingsmogelijkheden kent op de regel dat schade door een aanwijzing als bedoeld in art. 2.1 Wnb niet voor vergoeding in aanmerking komt, zou het in een individueel geval dus toch kunnen voorkomen dat het artikel buiten toepassing moet worden gelaten.
ABRvS 29 april 2020, nr. 20181017/1/A2 Aanwijzing Natura 2000-gebied, nadeelcompensatie, fair balance.
