De Omgevingswet biedt gemeenten, waterschappen, provincies en het Rijk de mogelijkheid om programma’s vast te stellen. Met een programma worden de doelen die in een omgevingsvisie zijn vastgesteld geconcretiseerd. Een programma bevat voor een of meer onderdelen van de fysieke leefomgeving een uitwerking van het te voeren beleid voor de ontwikkeling, het gebruik, het beheer, de bescherming of het behoud daarvan. Daarnaast bevat het de maatregelen om aan een of meer omgevingswaarden te voldoen of een of meer andere doelstellingen voor de fysieke leefomgeving te bereiken. Een programma bindt – op enkele uitzonderingen na – alleen het vaststellend bestuursorgaan.
Verplichte en onverplichte programma’s
In de Omgevingswet wordt onderscheid gemaakt tussen verplichte en onverplichte programma’s. Voor enkele onderwerpen zijn programma’s wettelijk voorgeschreven omdat er EU-eisen van toepassing zijn. Dat geldt bijvoorbeeld voor geluid, stroomgebied- en overstromingsrisicobeheer, waterbeheer en natuurbeheer. Ook is een programma voorgeschreven als niet voldaan wordt of dreigt te worden aan een omgevingswaarde. Zie hiervoor een eerder verschenen blogbericht op deze website. Voor andere onderwerpen staat het een bestuursorgaan in beginsel vrij om programma’s op te stellen voor een of meer onderdelen van de fysieke leefomgeving.
De Omgevingswet bepaalt in het bijzonder dat het college van burgemeester en wethouders onverplicht een programma kan opstellen dat ziet op een gemeentelijk rioleringsprogramma. Dit is opvallend aangezien de gemeenteraad op dit moment een gemeentelijk rioleringsprogramma moet opstellen op grond van artikel 4.22 van de Wet milieubeheer.
Programmatische aanpak
In bepaalde situaties kan een programma worden opgesteld waarmee de toelaatbaarheid van specifieke activiteiten kan worden beoordeeld. Deze programma’s hebben een specifiek rechtsgevolg en worden aangeduid als programma’s met een programmatische aanpak. Een programma met een programmatische aanpak is bedoeld om in complexe situaties met veel nieuwe ontwikkelingen die beleidsdoelstellingen onder druk zetten, die beleidsdoelstellingen toch te kunnen blijven behalen. Door middel van de programmatische aanpak kunnen maatregelen en projecten in een gebied in samenhang worden geprogrammeerd. Wij kennen deze aanpak reeds van het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL) en de programmatische aanpak stikstof (PAS).