Speciaal voor juristen werkzaam bij toezichthouders organiseerde Pels Rijcken op donderdag 5 juni jl. een Inzicht-congres dat zich specifiek richtte op toezichthouders die bij de uitoefening van hun taken in toenemende mate met civielrechtelijke vraagstukken en procedures te maken krijgen. Een greep uit de zaken die wij recent voorbij zagen komen en de genoemde trend markeren:
- Een marktpartij die op grond van het civiele recht de rechter verzoekt om een toezichthouder te veroordelen een vertrouwelijk onderzoeksrapport te verstrekken.
- Een marktpartij die de rechtbank verzoekt om bestuurders van een toezichthouder onder ede als getuige te horen over door de toezichthouder gemaakte keuzes in het kader van het toezicht.
- Een marktpartij die een toezichthouder aansprakelijk stelt vanwege te doortastend optreden.
- Consumenten die een toezichthouder aansprakelijk stellen vanwege juist té terughoudend optreden
Stuk voor stuk civiele middelen waar toezichthouders mee te maken krijgen. In dit rijtje hoort ook het tuchtrecht. Marktpartijen zetten het tuchtrecht de laatste jaren met enige regelmaat in om het handelen van bijvoorbeeld accountants die werkzaam zijn bij een toezichthouder ter discussie te stellen. Daarmee wordt dan indirect ook vaak geprobeerd het optreden van de toezichthouder als geheel in de beoordeling van de tuchtrechter te betrekken.
Multidisciplinaire aanpak
Vanwege dit soort ontwikkelingen zien wij in onze praktijk dat het werk voor toezichthouders steeds vaker een multidisciplinaire aanpak vergt, waarbij onze bestuursrechtelijke kantoorgenoten in advisering of procedures hun expertise combineren met de civielrechtelijke of ondernemingsrechtelijke expertise van kantoorgenoten.
Advocaat Marije Batting: “Vanzelfsprekend hebben marktpartijen het recht om toezichthouders ter verantwoording te roep, hun handelen ter discussie te stellen en gedragingen van toezichthouders voor beoordeling aan de rechter voor te leggen. Waar dat eerder hoofdzakelijk het terrein was van de bestuursrechter, wordt het handelen van toezichthouders steeds vaker (ook) aan de burgerlijke rechter voorgelegd. En dat brengt nieuwe uitdagingen voor toezichthouders mee. Die ontwikkeling is een gegeven, waarvoor wij een nieuwe aanpak hebben ontwikkeld.”
Die multidisciplinaire aanpak was dan ook de rode draad van de workshops die de tientallen deelnemers konden volgen na de plenaire opening van het Inzicht-congres. Advocaten Jorrit van der Weide en Annelieke Wissink namen de toezichthouders mee in de uitdagingen én mogelijkheden van het innen van bestuursrechtelijke geldschulden. Kennis van het civiele recht en de daarbij horende bevoegdheden kunnen eraan bijdragen dat opgelegde boetes of dwangsommen ook daadwerkelijk effect hebben en dragen daarmee bij aan een effectiever toezicht.
Egeltactiek
Advocaten Marije Batting en Rik de Boer schetsten de toehoorders de zogenaamde ‘egeltactiek’ in de workshop Strategisch procederen tegen de toezichthouder. Ondertoezichtgestelden versterken hun strategische positie door tactisch en soms opeenvolgend een ‘stekel’ van de egel in te zetten, bijvoorbeeld een Woo-verzoek, een inzageverzoek AVG, het indienen van een tuchtklacht of het verzoek om een voorlopig getuigenverhoor.
Tactieken die vanwege hun herkenbaarheid in de dagelijkse praktijk van de toezichthouder resoneerden bij de aanwezigen en door hen werden aangevuld met onder meer handhavingsverzoeken, het opzoeken van de pers en zorgen voor vertragingen.
Gewapend met kennis en handvatten om zich te verweren bij een dergelijke tactiek, togen de deelnemers naar de workshop Schikken? Hoewel het optreden van een toezichthouder zich naar zijn aard vaak niet voor een schikking leent, wordt daar af en toe wel om gevraagd door een marktpartij. Ook bestuursrechters kunnen soms in een procedure verkennen of er ruimte bestaat voor een minnelijke regeling. Advocaten Carola de Rond en Wouter Poot lichtten in deze workshop onder meer toe wat we onder een schikking verstaan, wie er kan schikken en wat de voor- en nadelen zijn van schikken voor toezichthouders.
Effectiever toezicht
Advocaten Ameer Muhammad en Peter van Kippersluis openden hun workshop Governance met de stelling: “Governance op papier, en gedrag en cultuur in de praktijk zijn voorspellers van overtredingen”. Zij gingen nader in op het belang en de relevantie van kennis van het ondernemingsrecht en governance voor de toezichthouder. Begrip van het krachtveld binnen een onderneming en de onderlinge verhoudingen tussen organen helpt bij het voeren van het juiste gesprek met marktpartijen.
Inzicht in Toezicht was een middag voor uitwisseling van kennis en ervaringen. Met een belangrijke uitkomst, zo drukte Peter van Kippersluis de aanwezigen van Inzicht in Toezicht concluderend op het hart. “Het nemen van de civielrechtelijke route door assertievere marktpartijen is niet per definitie een gelopen race waarbij de toezichthouders het nakijken hebben. Kennis van het civiele recht biedt de toezichthouders juist kansen. Kansen om enerzijds adequaat te reageren op marktpartijen en anderzijds om hun toezicht effectiever in te zetten."
