Debat over rechtszaken
Het vertrouwen in rechters, politie en justitie is groot. Als het gaat om rechtszaken tegen de overheid, vindt de helft van de Nederlanders dat politici duidelijk moeten zeggen wat ze daarvan vinden, ook over lopende rechtszaken. Voor politieke kritiek op rechterlijke uitspraken is echter minder steun.
Klimaatzaken
Bij maatschappelijke rechtszaken denken mensen als eerste aan klimaat- en milieuzaken. Gemiddeld betuigt een meerderheid steun voor dergelijke procedures. De omvang van de steun hangt mede af van het onderwerp, ongeacht of dit ook steun voor het standpunt van de procederende partij betekent. Bij een voorbeeld van boeren die procederen tegen regels rond mestuitstoot, vindt 67% maatschappelijke rechtszaken een goede zaak, tegenover 5% die dat niet vindt. Bij klimaatzaken is dat 55% tegenover 14%. De steun voor maatschappelijke rechtszaken is gemiddeld het hoogst onder jongeren (82%) en hoogopgeleiden (72%).
‘Rechtszaak biedt platform’
Dat blijkt uit representatief onderzoek van Ipsos I&O onder 1.000 Nederlanders in opdracht van advocatenkantoor Pels Rijcken, dat de overheid bijstaat in rechtszaken. “Maatschappelijke rechtszaken bieden een belangrijk platform voor een inhoudelijk debat over standpunten, feiten en overheidsbeleid. Wel moet de informatieverstrekking daarover op alle fronten beter. Daarin ligt ook een taak voor ons”, zegt landsadvocaat Reimer Veldhuis.
Meer en beter uitleg geven
Aanleiding voor het onderzoek vormt onder meer de toename van maatschappelijke rechtszaken en de Week van de Rechtsstaat die vanaf volgende week door meerdere instituten samen wordt georganiseerd. Zowel voor- en tegenstanders van maatschappelijke rechtszaken vinden een goede informatievoorziening daarover in ieder geval belangrijk. De overheid moet haar standpunten in rechtszaken duidelijk uitleggen, vindt 91% en rechters moeten hun uitspraken bij maatschappelijke rechtszaken extra goed motiveren, vindt 79%. Ook verwachten Nederlanders dat journalisten daarin een bijdrage leveren, zo vindt 83%.
Vertrouwen in rechtsstaat
Zes op de tien vindt dat de rechtsstaat goed werkt (vooral hoogopgeleiden), maar een derde vindt dat niet. Voor wie vertrouwen heeft, neemt dat vaker toe wanneer er maatschappelijke rechtszaken worden gevoerd (42%). Maar andersom gebeurt ook. Voor wie weinig vertrouwen heeft, daalt dat relatief vaak verder door dit soort procedures tegen de overheid (40%).
Gevraagd naar de instituties die het meeste vertrouwen genieten, zijn dat de politie (80%), rechterlijke macht (76%), het openbaar ministerie (66%) en advocaten (63%). Ongeacht opleiding en leeftijd is de kennis over de inrichting van de rechtsstaat goed te noemen. De meeste mensen kunnen kenmerken van de rechtsstaat goed herkennen (‘overheid moet zich aan de wet houden’, en ‘iedereen heeft recht op een advocaat’). Misvattingen zijn er ook: 29 procent denkt ten onrechte dat rechters door het parlement kunnen worden ontslagen.
Lees hier het rapport van Ipsos I&O:
